چندی است که کشت‌های هیدروپونیک و بدون خاک، طرفدار پیدا کرده است. کشت هیدروپونیک به معنای کشت بر روی آب است. گیاهانی با مقاومت بالاتر در این کشت، شانس بیشتری برای رشد و بقا دارند. از این دسته محصولات می‌توان گوجه‌فرنگی، خیار، فلفل، کاهو و سبزیجات را نام برد. در ادامه به بررسی بیشتر محلول غذایی در کشت هیدروپونیک می پردازیم.
هیدروپونیک چیست؟
همانطور که ذکر شد، هیدروپونیک روشی برای کشت گیاه بدون استفاده از خاک است. آب در این روش نقش اساسی دارد. در کشت هیدروپونیک املاح و مواد غذایی مورد نیاز گیاه به آب اضافه می‌شود. عناصر غذایی در آب حل شده و در اطراف ریشه های گیاه قرار می‌گیرند. به این طریق، میزان املاح دریافتی گیاه، قابل کنترل است.
چرا از کشت هیدروپونیک استفاده می‌شود؟
کشت هیدروپونیک مزایایی دارد. این مزایا بسیار برای شهروندان، محیط زیست و دولت‌ها مناسب است. از جمله مزیت‌های استفاده از کشت هیدروپونیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در این روش، استفاده از کودها و سموم شیمیایی بسیار کاهش یافته و به حداقل می‌رسد. این امر تبعات زیست محطی کمتری به همراه خواهد داشت.
- این روش با توسعه علوم نوین کشاورزی در جامعه همراه خواهد شد.
- در این روش از خاک استفاده نمی‌شود. بنابراین علف هرز نیز تولید نشده و کشاورزی ساده‌تر می‌شود.
- با حذف خاک در روش هیدروپونیک، آفات خاک نیز از چرخه حذف می شوند.
- در این روش از هدررفت آب جلوگیری به عمل می‌آید.
- متدهای انجام شده در این کشت، سبب اشتغالزایی می‌شود.
- این روش صرفه اقتصادی و زمانی بیشتری نسبت به سایر روش‌ها دارد.
- عناصر و مواد مورد نیاز برای گیاه تماما در دسترس آن قرار می‌گیرند و امکان کنترل کردن آن‌ها نیز وجود دارد.
- محصولات بدون دخالت کارگران و به صورت بهداشتی و البته یکنواخت تولید می‌شوند.
نکات تهیه محلول غذایی در کشت هیدروپونیک
گونه‌های مختلف گیاهان در ابتدای مرحله رشد نیاز به اصلاح در ترکیب محلول غذایی خود دارند. نیازهای گونه ها متفاوت است. ممکن است محلول غذایی مناسب برای یک گیاه، برای گیاه دیگر مناسب نباشد. بنابراین کنترل عناصر غذایی موجود در محلول، از اهمیت بالایی برخوردار است. بهتر است میزان این عناصر پیش از رقیق شدن با آب، اندازه‌گیری شوند.
برای رشد بهتر گیاهان، علاوه بر رعایت ترکیب و اندازه عناصر غذایی، باید به نکات دیگر نیز توجه شود. ناخالصی و PH از مواردی هستند که بر روی رشد گیاه موثرند.
ناخالصی: برای کاهش ناخالصی می‌توانید از محلول های غلیظ غذایی استفاده کرده و به روش دستی، ان‌ها را رقیق‌سازی کنید.
PH: پی‌اچ مناسب برای کشت هیدروپونیک در محدوده‌ای بین 5.5 الی 7.5 است. برای کاهش این رقم از سولفوریک اسید و برای کاهش اسیدیته از کلسیم هیروکسید استفاده می‌شود.
عناصر به کار رفته محلول غذایی در کشت هیدروپونیک
حداقل عناصر غذایی موجود در محلول غذایی در کشت هیدروپونیک، 12 عنصر است. این عناصر باید موقع مصرف با آب مورد استفاده برای آبیاری، رقیق شوند. این عناصر به دو دسته پرمصرف و کم‌مصرف تقسیم‌بندی می‌شوند.
عناصر پرمصرف عبارتند از:
- نیتروژن
- پتاسیم
- فسفر
- کلسیم
- منیزیم
- گوگرد
اما عناصر کم مصرف شامل:
- بور
- کلر
- مولبیدن
- مس
- آهن
- منگنز
- روی
می‌شوند.
انواع فرمول محلول غذایی در کشت هیدروپونیک
گیاهان نیازهای غذایی متفاوت دارند. برخی از محلولهای غذایی در این روش به گونه‌ای طراحی شده‌اند که برای اغلب گیاهان مناسب باشند. اما به طور کل در تهیه محلول غذایی در کشت هیدروپونیک از فرمول‌های مختلفی استفاده می‌شود. سه تا از معروفترین و رایج‌ترین فرمول‌ها را در ذیل توضیح خواهیم داد:
- محلول غذایی هوگلند: این محلول برای اغلب گیاهان قابل استفاده استو بیشترین کاربرد محلول هوگلند برای سبزیجات و گل‌ها است.
- محلول غذایی اشنایتر: این محلول بیشتر برای صیفی‌جاتی مثل گوجه‌فرنگی قابل استفاده است.
- محلول غذایی کوپر: از محلول کوپر می‌توان برای اغلب گیاهان استفاده کرد. در صورت رعایت شرایط محیطی لازم، این محلول نتیجه خوبی در پی دارد.
تصاویر زیر فرمول غذایی هوگلند را به نمایش می‌گذارند.
کلام پایانی:
هیدروپونیک روش جدیدی برای کشت است که معایبی کمتر از کشت در خاک دارد. در این روش مواد غذایی به صورت حل شده در آب به گیاه می‌رسند. پس تهیه و کنترل دقیق این محلول‌ها، نقشی اساسی در این روش کشت دارد. بیش از 40 نوع محلول غذایی در کشت هیدروپونیک وجود دارد.
باید رد تهیه نوع محلول به نوع گیاه نیز توجه شود. با توجه به آنچه گفته شد این روش مزایای بسیاری داردو بسیار بیشتر از کشت در خاک توصیه می‌شود. البته توضیحات این مقاله برای آشنایی بیشتر شما با روش کشت است. اگر قصد انجام چنین روشی را دارید، حتما توصیه می‌شود از یک متخصص نظر بخواهید.
